Een informeel monument bij buis langs het spoor
Publicatiedatum: Woensdag 22 september 2004
VORTUM-MULLEM - Gedenktekens. Je hebt ze in allerlei vormen. Langs de spoorlijn Nijmegen - Venlo staat momenteel een bijzonder exemplaar. Het informele 'monumentje' is een privé actie van Sambekenaar Cor Fransen.Sambekenaar Cor Fransen bij zijn schuilplek uit de Tweede Wereldoorlog en het door hem zelf opgerichte gedenkteken. - Foto: Ed van Alem
Koningin Beatrix en prins Charles zullen er geen krans leggen. Vertegenwoordigers van de gemeente Boxmeer, die de Tweede Wereldoorlog willen herdenken, ook niet. Sterker: zij weten waarschijnlijk niet eens van het bestaan van het gedenkteken dat Cor Fransen (69) uit Sambeek afgelopen vrijdag heeft aangebracht bij een duiker aan de Nieuwe Erf. Het bord staat langs een doodlopende weg die net buiten Vortum-Mullem parallel loopt aan de spoorlijn Venlo-Nijmegen.
Een wit bord is met touw aan twee paaltjes uit de moestuin van Fransen vastgemaakt. Het bevat de tekst '60 Jaar na dato zaten hier verscholen, Fam. Fransen, Fam. Cremers en Fam. Vogelsangs'. In potlood heeft Fransen er later bijgeschreven om hoeveel mensen het precies per gezin ging. Het is nauwelijks te lezen.
De Fransens waren met zijn achten en hadden twee onderduikers bij zich. In totaal ging het in september 1944 om 22 mensen die zich een week of twee vanwege de bommenrijke strijd tussen de geallieerden en de Duitsers verscholen in een duiker, een deel van de waterafvoer.
De oudste schuiler was Fransens opa van 75 jaar, de jongste was anderhalf jaar. Een van de onderduikers kwam uit Utrecht.
"De andere was Jan van der Logt, een machinist uit Nijmegen en die was toch zo bang, verschrikkelijk. We hebben hier moeten schuilen, omdat mijn vader het in ons huis, hier iets verderop, niet meer veilig vond. Dit hier was een echte bunker, sterk en stevig gebouwd. De duiker was zo'n zestien meter lang en een kleine meter hoog; we zaten er regelmatig in. We hebben er zelfs overnacht. De sfeer was prima in de duiker. Waar we naar de wc gingen? De maïsvelden waren ons toilet. Door de Duitsers werden we behandeld als vee. Het was keihard. Het was puur oorlog."
Soms kwamen ook nog eens Duitsers door de duiker kruipen, in volle uitrusting. "We moesten dan aan de kant. De Duitsers durfden niet over de spoorlijn. De kogels vlogen ze om de oren. Het was een hectische tijd. Hier aan de rand van Vortum-Mullem is flink gevochten."
Fransen heeft het bord pas nu aangebracht, omdat de oorlog bij hem weer is gaan leven door de recente Market Garden-herdenkingen. "Ik ben nu 69 jaar en het schijnt dat naarmate je ouder wordt de dingen uit je jeugd naar boven komen. Toen dacht ik bij mijzelf: de jeugd van vandaag de dag moet hier maar eens komen kijken en weten dat wij hier doodsangsten hebben uitgestaan. In feite is de oorlog nog maar zo kort geleden. De jongeren weten nergens van, niet van de bittere ellende die wij hebben meegemaakt. We hebben in die duiker zitten bidden. Niet alleen de kinderen en bejaarden want in doodsangst bidt iedereen. Hard en veel, als er maar granaten vallen. Vanaf deze schuilplek zijn we geëvacueerd. We zijn onder meer in Nuenen geweest."
Lang is Fransen niet bezig geweest met het maken van het gedenkbord, wel heeft hij lange tijd nagedacht over wat hij zou doen. "Ik ben geen kunstschilder, maar heb wel een kwast gebruikt. Dat mislukte. Toen heb ik een houtje gepakt, dat ik in de verf heb gedoopt. Ik had nog graag de woorden 'start van de evacuatie' aangebracht, maar daar was geen ruimte meer voor.
"Nee, ik heb niet een monument voor mijzelf opgericht. Ik heb het zelf gemaakt en vind niet zo belangrijk hoe het gedenkteken er precies uit ziet, maar het belangrijkste is dat het bedoeld is voor de jeugd, opdat die beseft hoe kostbaar vrijheid is."
Bron: De Gelderlander / RENÉ MEGENS
Bron: Dorpsraad Vortum-Mullem
Geplaatst door: Geert van Raaij
